Dave Gibbons, người minh họa tác phẩm.

Moore và Gibbons sáng tác Watchmen nhằm chứng tỏ những giá trị chỉ có duy nhất ở thể loại truyện tranh và nhấn mạnh thế mạnh riêng đó. Trong một cuộc phỏng vấn năm 1986, Moore đã nói rằng mình muốn khám phá những khía cạnh mà chỉ có thể thành công ở truyện tranh chứ không thể nào ứng dụng ở các loại hình truyền thông khác, đặc biệt là điện ảnh. Theo Moore thì Watchmen được sáng tác để độc giả có thể đọc bốn hoặc năm lần mới có thể phát hiện ra những mỗi liên kết và các chi tiết ám chỉ trong tác phẩm.[9] Còn với Gibbons thì càng sáng tác, Watchmen đối với ông lại càng mang ý nghĩa kể chuyện nhiều hơn là chính câu chuyện bên trong, khi đó bản thân cốt truyện đã không còn quan trọng bằng việc người ta kể và đón nhận cốt truyện đó ra sao.[31]

Về mặt minh họa, Gibbons nói rằng ông đã phải rất cân nhắc khi sáng tác các hình vẽ của Watchmen vì họa sĩ muốn mỗi trang sách được sáng tác ra phải có cái nhìn độc đáo của riêng loạt Watchmen chứ không giống bất kỳ một loạt truyện tranh nào khác.[32] Để đạt được điều đó, Gibbons đã phải rất nỗ lực để tạo nên các nhân vật với dáng vẻ khác biệt so với bề ngoài thông thường của các siêu anh hùng trong truyện tranh.[32] Họa sĩ đã vẽ loạt Watchmen với loại bút vẽ cứng để tạo ra những nét vẽ ít thay đổi về độ mảnh với hy vọng nó sẽ tạo sự khác biệt khi so với những nét vẽ lỏng hơn của truyện tranh đương thời.[33] Năm 2009, khi trả lời phỏng vấn, Moore đã tiết lộ rằng ông đã dựa vào nghề cũ của Gibbons là nhân viên vẽ bản đồ địa chính để thêm vào bộ truyện một lượng lớn các chi tiết nhỏ.[34] Gibbons mô tả Watchmen như là "một tạp chí (comic) về truyện tranh (comics)",[19] ông cũng cho rằng trong quá trình sáng tác thì mình đảm nhiệm các khía cạnh kĩ thuật còn Alan Moore tập trung hơn vào các khía cạnh xã hội của hình ảnh những siêu anh hùng. Bối cảnh xã hội đương đại giả tưởng cũng tạo điều kiện cho Gibbons thay đổi nhiều chi tiết của xã hội Mỹ đương thời như sự xuất hiện của ô tô điện, các tòa nhà mang dáng vẻ hơi khác so với ngoài đời, những thay đổi này theo Moore đã "tạo cơ hội cho độc giả Mỹ nhìn nền văn hóa của chính họ từ vị trí của một người nước ngoài". Bối cảnh tự do cũng giúp Gibbons không phải tham khảo nhiều tài liệu để mô tả chính xác hoàn toàn các quang cảnh ngoài đời.[3]

Họa sĩ đảm nhiệm tô màu John Higgins trong khi thực hiện Watchmen đã dùng một tông màu "buồn" hơn thông thường, ông cũng ưa thích sử dụng các màu không cơ bản.[13] Moore nhận xét rằng ông luôn yêu thích cách tô màu của John Higgins nhưng cũng luôn coi Higgins là một họa sĩ tô màu bằng airbrush, một phong cách Moore vốn không hứng thú, Higgins về sau đã quyết định tô màu Watchmen bằng phong cách tô đồng màu (flat colour) kiểu châu Âu. Nhà văn cũng để ý rằng Higgins rất quan tâm tới sự thay đổi ánh sáng và các màu phụ, trong tập 6 họa sĩ bắt đầu bằng các màu ấm và tươi tắn để rồi dần dần chuyển sang tông màu đậm hơn để mang lại cho tập truyện cảm giác tăm tối và lạnh lẽo.[3]

Cấu trúc

Hai trang giữa của tập 5 Watchmen với tiêu đề "Fearful Symmetry". Các minh họa được sắp xếp có chủ ý ở dạng đối xứng, trang bên trái và trang bên phải có cấu trúc và chi tiết đối xứng nhau. Minh họa của Dave Gibbons.

Về mặt cấu trúc, Watchmen cũng có một số điểm khác biệt so với các truyện tranh đương thời, đặc biệt là về việc sắp xếp tranh minh họa trong một trang truyện và cách tô màu. Thay vì các khung tranh có nhiều kích thước khác nhau, các tác giả của Watchmen chia mỗi trang thành một lưới gồm 9 ô (nine-panel).[13] Gibbons ưa thích cách sắp xếp này vì uy lực ("authority") của nó tạo cho người vẽ.[33] Moore cũng đồng ý cách dùng bố cục chín ô vì nó tạo cho ông khả năng kiểm soát quá trình kể chuyện mà trước kia ông không có.[31] Bhob Stewart của tờ The Comics Journal vào năm 1987 đã nhận xét với Gibbons rằng cách sắp xếp minh họa Watchmen khiến người ta liên tưởng tới các truyện tranh của EC Comics đặc biệt là những sáng tác của John Severin.[19] Gibbons đồng ý với ý kiến này mặc dù ông lấy cảm hứng chủ yếu từ họa sĩ truyện tranh Harvey Kurtzman[20] đồng thời cũng biến đổi sao cho Watchmen có được những nét riêng biệt.[19] Cũng theo họa sĩ thì ông còn chịu ảnh hưởng từ những sáng tác của Steve Ditko cho những ấn phẩm thời kì đầu của The Amazing Spider-Man,[35] cũng như một tác phẩm khác của Ditko là Doctor Strange.[11]

Phần bìa của mỗi tập Watchmen đồng thời cũng là ô đầu tiên của câu chuyện. Theo Gibbons: "Bìa của Watchmen được đặt trong thế giới thực và trông nó cũng tương đối thực tế, tuy nhiên nó là điểm xuất phát của một tập truyện tranh, một cách cổng tới thế giới khác."[3] Phần bìa được vẽ ở dạng cận cảnh với tiêu điểm là một chi tiết nào đó mà không có sự hiện diện của con người.[9] Đôi khi các tác giả cũng thử nghiệm những cách sắp xếp minh họa khác, ví dụ trong tập 5 "Fearful Symmetry", Gibbons sử dụng cách minh họa đối xứng gương theo đó trang đầu tiên đối xứng với trang cuối cùng cứ như vậy cho đến hai trang giữa thì tạo nên một sắp xếp đối xứng qua đường gáy sách.[3]

Phần kết của mỗi tập (trừ tập cuối cùng) được kèm thêm một phần tư liệu dạng văn xuôi do Moore sáng tác dưới nhiều dạng như trích đoạn tiểu thuyết giả tưởng, thư, báo cáo và bài báo có liên quan tới các nhân vật của Watchmen. Do DC gặp khó khăn trong việc bán quảng cáo kèm theo loạt Watchmen, mỗi tập truyện thường dư ra từ 8 đến 9 trang trống. Để lấp chỗ trống này, DC định gắn thêm các đoạn quảng cáo địa ốc và kéo dài phần thư độc giả (letters page), tuy vậy biên tập viên Len Wein đã đưa ra một ý tưởng mới đó là sử dụng phần trống này để đưa vào các thông tin bổ sung cho bối cảnh truyện.[17] Ủng hộ ý tưởng này, Moore nói rằng sau khi tập 3 và 4 được phát hành thì các tác giả thấy mỗi tập Watchmen trông đẹp hơn và không còn giống những quyển truyện tranh thông thường khi không có phần thư độc giả, vì vậy họ quyết định tiếp tục với cách xuất bản này.[3]

Tales of the Black Freighter

Lồng bên trong Watchmen có một truyện tranh ngắn khác là "Marooned" ("Bỏ lại trên hoang đảo") thuộc loạt Tales of the Black Freighter (Huyền thoại con tàu Black Freighter), nội dung của truyện tranh này xuất hiện trong các tập 3, 5, 8, 9, 10 và 11 do một thanh niên da đen đọc ở New York.[28] Moore và Gibbons đưa ra ý tưởng về "truyện trong truyện" với đề tài về cướp biển này vì họ cho rằng do các nhân vật trong Watchmen thường xuyên chứng kiến những sự kiện về siêu anh hùng trong đời thực, họ hẳn không còn hứng thú nào với các truyện tranh về siêu anh hùng mà thay vào đó là các đề tài khác như kinh dị, khoa học giả tưởng và cướp biển, đặc biệt là về cướp biển.[15][36] Gibbons đề nghị với Moore đề tài cướp biển cho truyện tranh phụ và nhà văn đã đồng ý một phần vì ông là người rất hâm mộ kịch tác gia Bertolt Brecht: con tàu Black Freighter chính là hình ảnh ám chỉ của bài hát "Seeräuberjenny" trong tác phẩm Die Dreigroschenoper của Brecht.[3] Moore cũng cảm thấy đề tài cướp biển cung cấp một thế giới phong phú và đen tối - một đối âm tuyệt hảo cho thế giới đương đại trong Watchmen".[15] Từ ý tưởng ban đầu, nhà văn phát triển câu chuyện phụ sao cho ẩn trong đó là những phúng dụ và ẩn ý về câu chuyện chính của Watchmen.[37] Theo bài báo giả tưởng ở cuối tập 5 giới thiệu về loạt truyện Tales of the Black Freighter thì "tác giả" của loạt truyện này là Joe Orlando, một nghệ sĩ có thực. Moore chọn Orlando vì nếu các câu chuyện về cướp biển trở nên nổi tiếng trong thế giới Watchmen thì biên tập viên của DC Comics là Julius Schwartz có thể đã thử mời nghệ sĩ này về sáng tác các truyện tranh về cướp biển. Trong phần gắn thêm của Watchmen, Orlando cũng đóng góp một bức tranh về loạt truyện tranh giả tưởng do ông là "tác giả".[15]

Trong "Marooned", Moore và Gibbons miêu tả cuộc hành trình ác mộng của một thủy thủ trẻ từ hoang đảo nơi anh là người duy nhất sống sót sau vụ đắm tàu trở về đất liền để báo động cho thành phố quê hương về cuộc tấn công của chiếc tàu cướp biển Black Freighter. Theo Richard Reynolds, trong suốt cuộc hành trình, người thủy thủ trẻ vì sự thúc bách của nhiệm vụ giải cứu quê nhà đã lần lượt vượt qua những giới hạn nhân bản của một con người, từ sử dụng xác của những người bạn thủy thủ đã chết để làm bè vượt biển tới giết nhầm những người vô tội và đỉnh điểm là vô tình tấn công chính người vợ của mình trong căn nhà của hai người vì lầm tưởng thành phố quê hương đã rơi vào tay bọn cướp biển. Cuối cùng, viên thủy thủ tuyệt vọng quay trở lại biển nơi anh tìm thấy con thuyền Black Freighter đang bỏ neo ngoài khơi, anh bơi tới đó và leo lên con thuyền cướp biển.[28] Moore nói rằng cái kết của truyện tranh phụ này được sáng tác nhằm miêu tả chính câu chuyện về Adrian Veidt,[36] đồng thời những chi tiết trong truyện cũng ám chỉ tới các sự kiện khác trong Watchmen như vụ bắt giữ Rorschach và việc Dr. Manhattan tự tới sống lưu vong tại Sao Hỏa.[36] Tán đồng với ý kiến của nhà văn, Reynolds nhận xét rằng cũng như Veidt, người thủy thủ trong "Marooned" đã hy vọng ngăn chặn thảm họa xảy ra bằng việc sử dụng chính xác chết của những người bạn nhằm đạt tới mục đích.[38]

Các biểu tượng

Miệng núi lửa Galle trên Sao Hỏa xuất hiện trong Watchmen trong mô-típ về mặt cười (smiley).

William S. Burroughs là cái tên được Moore nhắc tới như là một trong những ảnh hưởng chính của ông trong quá trình sáng tác Watchmen. Nhà văn ngưỡng mộ ý tưởng của Burroughs về việc lặp đi lặp lại các biểu tượng mang nhiều ý nghĩa trong tác phẩm truyện tranh duy nhất của Burroughs là "The Unspeakable Mr. Hart" xuất bản trong tạp chí Cyclops. Hình ảnh mặt cười (smiley face) dính máu là mô-típ lặp lại nhiều lần trong loạt truyện dưới nhiều dạng khác nhau. Trong tác phẩm The System of Comics, Thierry Groensteen nhận xét rằng biểu tượng này thường xuất hiện vào những thời điểm quan trọng của cốt truyện Watchmen gồm cả trang đầu tiên và trang cuối cùng, bên cạnh đó hình ảnh mở rộng của nó là những hình tròn cũng thường xuyên xuất hiện trong suốt loạt truyện.[39] Ban đầu Gibbons tạo ra tấm huy hiệu mặt cười màu vàng trên áo của The Comedian nhằm làm bố cục truyện "sáng hơn", sau đó ông thêm vệt máu nhằm ám chỉ tới vụ giết nhân vật này và sau đó trở thành biểu tượng của toàn bộ loạt truyện,[33] vị trí vệt dài trên mặt cười thay đổi theo diễn biến của Watchmen tương tự như một chiếc đồng hồ đang chạy dần đến nửa đêm.[11] Ý tưởng về hình ảnh mặt cười đến với Moore từ các bài kiểm tra tâm lý của chủ nghĩa hành vi, theo ông thì nó đại diện cho biểu tượng về sự "trong trắng tuyệt đối" (complete innocence). Ở bìa tập đầu tiên của Watchmen, hình ảnh mặt cười có thêm một vệt máu đã làm thay đổi hoàn toàn ý nghĩa của nó giúp tránh chi tiết liên quan tới con người ở bìa tác phẩm. Nếu như đa phần hình ảnh mặt cười trong loạt truyện được vẽ một cách có chủ ý thì cũng có những hình ảnh chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên, ví dụ Moore đã chỉ ra chi tiết chiếc nắp vòi nước máy công cộng nếu quay ngược lại thì cũng chính là một mặt cười thu nhỏ.[9]

Cũng có những chi tiết ẩn dụ không xuất hiện trong truyện theo ý tưởng của Moore. Ông nhắc lại rằng "có những chi tiết Dave (Gibbons) đưa vào mà tôi thậm chí chỉ phát hiện ra sau lần thứ sáu hoặc thứ bảy đọc" và "có những thứ xuất hiện hoàn toàn tình cờ".[9] Ví dụ Gibbons đã đề cập tới một chủ đề xuất hiện trong loạt truyện không hề theo dự tính trước của các tác giả, đó là sự tương phản giữa trần tục và lãng mạn[20] thông qua những cảnh ân ái giữa Nite Owl và Silk Spectre trong nhà của Nite Owl và sau đó là trên cao trong chiếc phi thuyền.[19] Hình ảnh mặt cười trên Sao Hỏa tạo bởi miệng núi lửa cũng chỉ đến với các tác giả khi Gibbons tìm thấy một bức ảnh chụp miệng núi lửa Galle vốn gần giống với một khuôn mặt cười. Về những ý tưởng xuất hiện bất chợt này, Moore đã nói: "Chúng tôi phát hiện ra rằng rất nhiều chi tiết đã tự nó nảy sinh ra những tình tiết mới tựa như chúng được tạo ra bởi ảo thuật" như trường hợp các tác giả đặt tên cho công ty khóa nơi Nite Owl đặt hàng là "Gordian Knot Lock Company".[15]